– Pjesa e parë –
Asociacioni në përputhje me Kushtetutën
Ambasasadori Greg Delawie thotë se sipas vendimit të Gjykatës, Asociacioni i komunave me shumicë serbe është në përputhje me Kushtetutën e Kosovës. Në një intervistë ekskluzive për Zërin, numri një i Amerikës në Kosovë thotë se Gjykata i ka dhënë qeverisë udhëzime specifike se si duhet hartuar Statuti, në mënyrë që ai të jetë në përputhje me Kushtetutën.
Arbana Xharra: Ambasadori Delawie shpjegon se Gjykata i ka dhënë qeverisë udhëzime specifike se si duhet hartuar Statuti i Asociacionit, në mënyrë që ai të jetë në përputhje me Kushtetutën. “Po dëgjoj se njerëzit po thonë që Gjykata ka thënë se kjo ide nuk është në përputhje me Kushtetutën, por mendoj se nëse e lexoni me vëmendje e shihni se Gjykata thotë se (a) një organ i tillë mund të krijohet, dhe (b) kjo është mënyra se si e krijoni në mënyrë që të jetë në përputhje me Kushtetutën e Kosovës”. Këto janë komentet e ambasadorit amerikan në intervistën ekskluzive dhënë gazetës “Zëri”, i cili do të botohet në dy vazhdime. Në mes tjerash, ai foli edhe rreth zgjedhjeve të ardhshme në vend, të cilat sipas tij janë të parapara për tu mbajtur në vitin 2018. Gjatë intervistës, ai foli edhe për arrestimin e deputetëve të opozitës dhe këmbënguli se çdo zyrtar qeveritar, i akuzuar për korrupsion duhet të tërhiqet nga pozita, të paktën deri në fund të procesit juridik. Në pjesën e dytë të intervistës, e cila do të botohet pas numrit të Vitit të Ri, ambasadori amerikan flet për Gjykatën Speciale dhe kush do të mund të arrestohej nga kjo Gjykatë; për dialogun me Serbinë dhe për numrin e madh të kosovarëve që iu kanë bashkuar ISIS-it.
Zëri: Nëse mund t’ia fillojmë me bllokadën politike. Në një anë e kemi opozitën që thotë se nuk do ta pranojnë këtë marrëveshje, kurse në anën tjetër e kemi qeverinë. Cila mund të jetë zgjidhja?
Ambasadori Delawie: Mendoj se duhet t’ia fillojmë duke thënë se Kuvendi i tashëm është rezultat i zgjedhjeve të vitit 2014, të cilat gjerësisht janë vlerësuar si të lira dhe të drejta nga OSBE-ja, nga qeveria amerikane dhe nga vëzhguesit ndërkombëtarë. Për mua kjo do të thotë që Kuvendi ka legjitimitet demokratik. Kur ishte këtu para 3-4 javëve, Sekretari Kerry e bëri shumë të qartë pikëpamjen tonë se kuvendet duhet të jenë vende të dialogut, vende të debatit, vende të mospajtimeve, por jo vende të dhunës. Prandaj, mendoj se është shumë me rëndësi që ata që e pengojnë rolin e Kuvendit duke përdorur dhunën duhet ta rimendojnë qëndrimin e tyre dhe të mendojnë se cili është interesi i Kosovës në afat të gjatë. Sipas mendimit tim, është me rëndësi që Kosova të ketë Kuvend funksional, i cili mund të përkujdeset për disa prej problemeve me të cilat përballet Kosova sot dhe ma merr mendja se të gjithë e pranojmë këtë. Shumë prej tyre mund të zgjidhen ose të paktën të përmirësohen duke vënë në jetë ligjet, të cilat mund t’i miratojë Kuvendi. E di se Presidentja është përpjekur që të ndërmjetësojë një diskutim ndërmjet qeverisë dhe opozitës. E di se koalicioni qeveritar ka bërë oferta për diskutim me opozitën dhe deri tash këto oferta janë refuzuar, që është për të ardhur keq. Mendoj se problemet e njëmendta të Kosovës mund të zgjidhen me debat e dialog në Kuvend.
Zëri: Opozita këto ditë po kërkon zgjedhje sepse nuk duan as të dëgjojnë për dialog; nuk duan të ulen me partitë në koalicion dhe të diskutojnë. Në këtë çast e kemi edhe vendimin e Gjykatës Kushtetuese të Kosovës, sipas të cilit marrëveshja për themelimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe nuk është plotësisht në përputhje me kushtetutën.
Ambasadori Delawie: E di se këtë e ka thënë opozita. Po ashtu e di se në një demokraci parlamentare, partitë që i kanë numrat në kuvend, ato që e kanë shumicën kanë të drejtë të vendosin rreth politikave qeveritare. Pra, qeveria e përfaqësuar nga shumica në Kuvend, ka vendosur të hyjë në këtë marrëveshje me Serbinë rreth Asociacionit të komunave me shumicë serbe dhe kjo është e drejtë e tyre. Ato e kanë shumicën në Kuvend dhe ato kanë të drejtë të vendosin rreth politikave të vendit. Nëse njerëzit nuk janë të kënaqur me politikat e Qeverisë, ata janë të lirë të bëjnë fushatë kundër tyre gjatë zgjedhjeve. Sa kam njohuri unë, zgjedhjet e ardhshme në Kosovë – me orar – janë të parapara në vitin 2018, pra ka mjaft kohë për përgatitje.
Sa i përket vendimit të Gjykatës: e kemi lexuar aktgjykimin me shumë vëmendje. Ishte i gjatë dhe ligjor dhe çka e kam kuptuar nga vendimi i Gjykatës është se të kesh Asociacion të komunave me shumicë serbe është në përputhje me Kushtetutën e Kosovës. Gjykata i ka dhënë qeverisë udhëzime specifike se si mund të hartohet statuti për këtë Asociacion në mënyrë që të jetë në përputhje me Kushtetutën e Kosovës, dhe aty po ashtu thuhet se duan ta shohin statutin kur të hartohet. Pra, po dëgjoj se njerëzit po thonë që Gjykata ka thënë se kjo ide nuk është në përputhje me Kushtetutën, por mendoj se nëse e lexoni me vëmendje e shihni se Gjykata thotë se (a) një organ i tillë mund të krijohet, dhe (b) kjo është mënyra se si e krijoni në mënyrë që të jetë në përputhje me Kushtetutën e Kosovës.
Zëri: Ka thirrje për protestë të madhe më 9 janar 2016. Çka pritni? Opozita qartazi është e palëkundur në kërkesat e tyre dhe e shohim se as nuk duan ta pranojnë këtë marrëveshje. Pra, a është zgjidhje arrestimi i deputetëve të opozitës duke pasur parasysh se janë të gatshëm t’i thërrasin njerëzit për të dalë në rrugë?
Ambasadori Delawie: Në çdo vend demokratik protestat janë pjesë e rëndësishme e dialogut politik. Natyrisht që ka protesta edhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, si dhe në vendet e tjera evropiane. Mendoj se e rëndësishme rreth protestave është që të jenë të qeta. Shenja, thirrje, pankarta e gjërat e tilla janë në rregull, por është më se e sigurtë që do t’i shkuraroja protestuesit nga përdorimi i koktejve të molotovit ose mënyrave të tjera të dhunës që janë negative për demokracinë e Kosovës. Sa i përket arrestimit të njerëzve të opozitës, të jem i sinqertë ajo që më shqetëson është kur njerëzit mendojnë se meqenëse janë deputetë ata janë mbi ligjin dhe që nuk duhet t’iu përmbahen rregullave të njëjta si çdo qytetar tjetër i Kosovës. Nëse e shkel ligjin, pa marrë parasysh kush je, atëherë duhet t’i nënshtrohesh të njëjtit sundim të ligjit, të njëjtës drejtësi si çdo person tjetër.
Zëri: Opozitarët po i përmendin shumë të korruptuar të tjerë në Kuvend që nuk janë arrestuar. Çdo ditë raportohen skandale në medie. Ne personalisht i kemi raportuar disa dhe ata ende janë në politikë. Ju e keni përmendur korrupsionin; z. Tom Yazdgerdi, si dhe Sekretari Kerry e kanë thënë që duhet ta luftojmë korrupsionin. Jam në gazetari prej vitit 2001 dhe kam shkruar mijëra artikuj me fakte e argumente dhe ende i kemi këta njerëz në politikë. Nuk po flas vetëm për qeverinë, por edhe nga partitë opozitare. Si do ta luftojmë korrupsionin kur kemi ndikim politik në sistemin e drejtësisë? Kemi njerëz që janë milionerë, kurse zyrtarisht e kanë vetëm një pagë mujore prej të themi 1000€. Kush duhet ta luftojë dhe si mund ta luftojmë korrupsionin kur në pozitat kryesore i kemi të korruptuarit?
Ambasadori Delawie: Natyrisht që korrupsioni është problem. Qysh se kam ardhur këtu, para katër muajve e ca, e kam thënë se prioriteti numër një ndër tri prioritetet e mia kryesore është ta ndihmojmë Kosovën për përmirësimin e sundimit të ligjit. Pra, kësaj po i qasemi në disa mënyra dhe do të përpiqem të përgjigjem ndaj të gjitha pikave që i përmendët ju. Përballja me korrupsionin duhet të bëhet në nivel institucional. Pra, po punojmë me policinë, me prokurorët, me gjykatësit dhe kemi hartuar programe gjatë viteve të fundit për të punuar me të gjithë ata. Në vitin 2015 i kemi shpenzuar rreth 15 milionë dollarë – më së shumti përmes USAID-it – në programet për të ndihmuar në përmirësimin e sektorit të sundimit të ligjit në Kosovë. Janë disa mënyra se si e bëjmë këtë. Njëra prej tyre ka të bëjë me parandalimin e korrupsionit, kurse mënyra tjetër ka të bëjë me atë se si të trajtohen njerëzit të cilët përpiqen të kryejnë krim të korrupsionit. Për tu marrë me të parën, kemi njërin ndër projektet më të mëdha, i cili mëton t’iu ndihmojë komunave për zbatimin e mënyrës elektronike të prokurimit. Kjo do të thotë se nëse komuna duhet të blejë ndonjë shërbim apo mall, atëherë tenderi do të postohej në rrjet. Thënë shkurt kërkesa për mallra apo shërbime do të postohej online dhe do të kishte transparencë se cilat ndërmarrje kanë konkurruar në atë tender, çmimi që ato ofrojnë dhe gjërat e ngjashme. Pra, do ta bënte më të dukshme nëse diçka ka shkuar keq gjatë prokurimit. Pra, po punojmë në këtë me komunat dhe po punojmë ngushtë me Bankën Botërore, e cila po e zbaton të njëjtin projekt në nivel kombëtar, me qeverinë qendrore. Pra, prokurimi elektronik e bën shumë më të vështirë që zyrtarët ta marrin ajkën nga prokurimi sepse mundëson transparencë, të gjithë e dinë çka po ndodh, të gjithë e shohin se kush sa ka ofruar dhe kush e ka fituar kontratën në fund. Po ashtu, po punojmë edhe në disa gjëra tjera në këtë fushë, si p.sh. po japim kontributin tonë duke ndihmuar në mënyra të ndryshme për zvogëlimin e lëndëve të mbetura në gjykata. Pastaj, e kemi edhe çështjen se çka të bëhet me zyrtarët e korruptuar kur ndaj tyre është ngritur aktakuzë. Po përpiqemi të ndihmojnë në forcimin e aftësimit të prokurorëve për të punuar në këto raste për të mbledhur dëshmi që mund të përdoren në gjykatë, si dhe kemi seminare dhe projekte edukative për gjyqtarët dhe gjyqësorin. Ne mendojmë se çdo zyrtar publik ndaj të cilit është ngritur aktakuzë për korrupsion duhet që të largohet nga ajo zyrë, të paktën përkohësisht derisa procesi gjyqësor të përfundojë. Dhe këtë e kemi bërë të qartë. Nuk ka mënyrë të lehtë për tu marrë me këtë çështje dhe nëse e kemi cakun që ta kemi një shoqëri të pastër nga korrupsioni, atëherë kjo do të ishte e mrekullueshme, por kjo nuk do të ndodhë shpejt. As ShBA-ja nuk është shoqëri e tillë, p.sh. në njërin nga shtetet më të mëdha federale të SHBA-së, katër nga shtatë guvernatorët e fundit janë burgosur për shkelje të ndërlidhura me korrupsion. Por, më e rëndësishmja për një shoqëri është se çka bën për parandalimin e korrupsionit, çka bën për tu marrë me korrupsionin kur ndodh sepse e di se do të ketë raste të korrupsionit.
Zëri: Kosovarët nuk e kanë të lehtë ta pranojnë suksesin e para pak ditëve të Vuçiqit në Serbi me arrestimin e 79 vetave për korrupsion. Pra, njerëzit po pyesin: A ka ndodhur diçka e ngjashme këtu në Kosovë që prej pasluftës? Dhe përgjigja është jo. Po ashtu njerëzit pyesin për gjithë ato miliona që janë dhënë përmes donacioneve për luftimin e korrupsionit, por në terren nuk kemi pasur diçka të ngjashme si ajo që ndodhi në Serbi para pak ditësh ku janë arrestuar zyrtarë në pozita të larta. Shkurt pyetja është se a po i shohim rezultatet në terren edhe pse ju dhe të gjithë ndërkombëtarët e thoni se korrupsioni është problemi kryesor dhe duhet të merremi me të. Po ashtu, në të gjitha raportet ndërkombëtare e shohim se ku qëndron Kosova në ato lista dhe qartazi korrupsioni është problem i madh, por a po i shohim rezultatet në terren?
Ambasadori Delawie: Unë kam ardhur këtu para katër muajve dhe është shumë herët për mua që t’i përgjigjem kësaj pyetjeje. Natyrisht SHBA-ja e ka mbështetur Kosovën qe një kohë të gjatë dhe kjo është njëra ndër çështjet tona madhore, por unë vetëm po e ritheksoj këtë çështje gjatë mandatit tim këtu. Mund t’ju them se gjatë këtyre muajve prej se kam ardhur, ne i kemi ridrejtuar disa prej programeve nga fushat e tjera ashtu që të mund të përqendrohemi më shumë në përpjekjet kundër korrupsionit sepse korrupsioni pengon demokracinë, pengon ekonominë… Nëse i shqyrtoni anketat e opinionit publik (e me siguri i dini më mirë se unë për shkak të profesionit tuaj), atëherë e shihni se korrupsioni është ndër tri shqetësimet kryesore për kosovarët. Në vendin e parë dhe të dytë janë papunësia dhe ekonomia. Pra, si arrihet përparim në zvogëlimin e papunësisë? Duhet të krijoni vende pune. Si i krijoni vendet e punës? Duhet të tërhiqni investime. Si i tërhiqni investimet? Dy nga pengesat kryesore për investimet janë: numri i lëndëve në gjykata dhe ne po përpiqemi të ndihmojmë rreth kësaj, si dhe korrupsioni. E ardhmja e Kosovës në një masë të madhe varet nga mënyra se si merreni me këtë çështje. Dhe më besoni, po ta kisha një shkop magjik, do ta përdorja menjëherë për ta zgjidhur këtë problem, por nuk kam. Çka ne mund të bëjmë si shtet mik i Kosovës, shpresoj si miku më i mirë i Kosovës, është ta ndihmojmë atë që të vëjë në jetë masa institucionale me të cilat mund të arrihet përparim dhe të arrihen rezultate në terren. Masat institucionale, prokurimi elektronik dhe gjërat e tilla janë natyrisht të mira, por nëse dëshironi ta ndryshoni kulturën, atëherë me siguri është me rëndësi që disa njerëz të arrestohen.
Zëri: Kam biseduar me z. Tom Yazdgerdi edhe lidhur me gjeneratën e re në politikë. Ende i kemi të njëjtit udhëheqës politikë që po votohen qysh prej përfundimit të luftës. Kemi shumë të rinj e të reja që kthehen pas shkollimit jashtë, por nuk ka vend për ta në asnjërën parti politike. Pra, ka të bëjë edhe me ndryshimin e mentalitetit dhe të njerëzve brenda politikës. A mendoni se është koha që gjeneratës së re t’i jepet hapësira në politikë?
Ambasadori Delawie: Nuk mendoj se është aq shumë me rëndësi se çka mendoj unë, por çka mendojnë votuesit kosovarë. Është diçka tjetër për të thënë në mënyrë hipotetike se më shumë të rinj duhet të hyjnë në qeveri, por iu takon votuesve që ta bëjnë këtë. Nuk mendoj se kam diçka tjetër për të thënë për këtë.
Në pjesën e dytë të intervistës me ambasadorin Delawie, ndër të tjera mund të lexoni:
- Sa i madh do të jetë numri i personave që do të jenë lëndë e Gjykatës Speciale?
- A është dhuna në Kuvend e lidhur me Gjykatën Speciale?
- Si e komenton ambasadori çështjen e mosliberalizimit të vizave për kosovarët?
- A duhet ta vazhdojë Kosova dialogun me Serbinë?
- Pse ai thotë se shumicën e gjërave që i di rreth kosovarëve në ISIS vijnë nga raportet e botuara në gazetën Zëri?
– Pjesa e dytë –
Zëri: Njëra ndër çështjet kryesore të tashme është Gjykata Speciale. Kur është përmendur për herë të parë, ka pasur reagime të shumta nga shumica e partive politike. Cilat janë pritjet tuaja muajt e ardhshëm? Kemi vonesa lidhur me procesin. Pra, kur prisni që procesi të fillojë?
Ambasadori Delawie: Kjo është pyetje e mirë. Do të duhen muaj të tërë. Sigurisht, SHBA-ja e përkrah Gjykatën Speciale dhe është me rëndësi të qartësohet se çka është e çka nuk është ajo. Gjykata, ideja e kësaj gjykate është se do të ndjekë penalisht një numër relativisht të vogël të individëve, të cilët janë akuzuar se kanë kryer krime specifike. Krime për të cilat do të ndëshkoheshim edhe ju apo unë nëse i kryejmë. Pra, nuk ka të bëjë me vënien në pyetje të luftës së Kosovës për pavarësi apo diçka të tillë. Ka të bëjë me ndjekjen penale të individëve për krime individuale. Shpresoj që gjithçka të vihet në vijë shpejt… janë ende disa hapa ligjorë që duhen të ndërmirren lidhur me Gjykatën. SHBA-ja e ka siguruar kryeprokurorin për këtë Gjykatë, që është vendosur në Holandë. Kam lexuar në shtyp disa spekulime se dhuna në Kuvend ndoshta nuk është për shkak të kufirit me Malin e Zi apo për Asociacionin e komunave me shumicë serbe, por në të vërtetë ka të bëjë me pengesën e aktiviteteve për themelimin e Gjykatës Speciale. Nëse mund t’i kryejmë këta hapat e fundit ligjorë, atëherë do ta shohim se a është ky spekulim i vërtetë apo jo.
Zëri: Megjithatë, Gjykata Speciale po promovohet si të jetë kundër luftës së UÇK-së? A është Gjykata më shumë për individët e jo për luftën e UÇK-së në përgjithësi? A e shihni refuzimin e partive kryesore politike si frikë të individëve se do të dënohen nga ky proces?
Ambasadori Delawie: Gjykata Speciale nuk është për të vënë në pyetje luftën e Kosovës për liri…
Zëri: Por, si e shihni refuzimin e partive politike? Sepse shkurt nëse nuk keni kryer krime, atëherë përse të keni frikë nga kjo Gjykatë Speciale?
Ambasadori Delawie: E kam të vështirë ta ftilloj këtë pyetje sepse askush nuk ka folur me mua personalisht për këtë. Pra, janë spekulimet për të cilat kam dëgjuar dhe lexuar në shtyp, por askush nuk më është afruar duke thënë se “shqetësohem se do të ndiqem penalisht”. Mendoj se nëse e lexoni raportin e Marty-t, i cili e ka nisur tërë këtë para 4-5 viteve, në të flitet për një numër relativisht të vogël të individëve. Dhe mendoj se duhet të përqendrohemi në këtë se kjo është për një numër relativisht të paktë të individëve e jo për luftën e Kosovës për liri.
Zëri: Varet kush janë këta pak individë. Mund të jenë të fuqishëm.
Ambasadori Delawie: Nuk e di kush janë. Vetëm një grusht njerëzish e dinë se kush janë ata dhe unë nuk jam në mesin e tyre. Në fakt, askush nga ambasada ime nuk e di se kush janë ata individë.
Zëri: Do t’i kthehem çështjes kryesore të dialogut me Serbinë. Kosova i ka nënshkruar shumë marrëveshje dhe ende kemi probleme sa i përket serbëve në Kosovë. Po thuhet dhe po shihet si dështim i procesit. A duhet ta ndryshojmë fokusin? Si duhet ta vazhdojmë këtë proces? P.sh. kemi parë qëndrimin e Beogradit në rastin e UNESCO-s, madje edhe pasi që e kanë nënshkruar marrëveshjen se nuk do ta pengojnë anëtarësimin e Kosovës në organizatat ndërkombëtare, e kemi parë fushatën dhe propagandën e tyre. Pra, cili është rezultati i dialogut kaq të gjatë?
Ambasadori Delawie: E di se në këtë çast njerëzit janë paksa të thartuar lidhur me dialogun, por duhet ta pranoni se ka pasur arritje të njëmendta përmes tij. Në vitin 2013, qytetarët e pjesës veriore të Kosovës kanë marrë pjesë në zgjedhjet lokale, kurse në 2014-tën morën pjesë në zgjedhjet parlamentare. Kemi integrimin e ish-MPB-së në Policinë e Kosovës; tani mblidhen detyrimet doganore në vendkalimet kufitare ndërmjet Serbisë dhe Kosovës dhe si rezultat i marrëveshjeve të kësaj vere, Kosova do ta përfitojë kodin e vet telefonik, do të themelohet asociacioni i komunave me shumicë serbe, që është në proces e sipër. Pra, mendoj se ka pasur të arritura të njëmendta. A po lëviz gjithçka aq shpejtë sa do të dëshironin njerëzit? Absolutisht jo. Edhe unë vetë jam i paduruar, por me historinë e këtij rajoni, nevojitet kohë që njerëzit t’i besojnë njëri-tjetrit, nevojitet kohë që disa prej këtyre çështjeve të ndërlikuara të zgjidhen, por nuk shoh ndonjë mënyrë tjetër përveç dialogut që Kosova ta përmbushë ambicien e saj për të qenë pjesë e qendrës së Evropës, anëtare e Bashkimit Evropian, e NATO-s, e Këshillit të Evropës… Sipas pikëpamjes sime, Kosova duhet të ketë aspirata që të jetë pjesë e Evropës si çdo shtet tjetër evropian, që të jetë pjesë e të njëjtës përbërje demokratike, ekonomike, politike dhe kjo është edhe aspirata jonë për Kosovën. Nuk do të ndodhë po aq shpejt sa do të dëshironim të gjithë, përfshirë edhe mua, por po ndodh, po arrijmë përparim, por nganjëherë gjërat marrin më shumë kohë se sa do të dëshironim.
Zëri: Në veri janë 40000 serbë që nuk i pranojnë ligjet dhe kushtetutën e Kosovës. Ka shumë shqiptarë që nuk mund të shkojnë në shtëpitë e tyre atje. Ka dallim ndërmjet asaj kur i dëgjojmë politikanët duke folur për pjesën veriore dhe kur shkojmë në terren. E kemi një gazetare, e cila flet rrjedhshëm gjuhën serbe dhe i është dashur të thotë se është gazetare serbe apo ndërkombëtare vetëm për të shkuar atje për t’i përcjellë ngjarjet atje, p.sh. fushatën parazgjedhore, gjykimin e Oliver Ivanoviqit apo gjithçka tjetër atje. Shkurt, duket se situata në terren dallon nga ajo që thuhet.
Ambasadori Delawie: E kuptoj këtë. Mendoj se ka përparim qysh prej vitit 2008. Komunat në veri po marrin pjesë në procesin e buxhetit kombëtar; njerëzit në veri kanë votuar në zgjedhjet nacionale, por pajtohem plotësisht se duhet të arrihet më shumë. Vizioni dhe qëllimi ynë për Kosovën është që ta forcojë demokracinë e saj shumetnike, të vazhdojë të rritet dhe kemi punuar për ta mundësuar këtë qysh prej fillimit. Është arritur përparim i madh, por absolutisht duhet të arrihet përparim edhe më i madh.
Zëri: Liberalizimi i vizave. Kosova ende mbetet e izoluar. Qartazi edhe vendet e tjera në rajon përballen me korrupsion; Kosova nuk është e vetmja në këtë. Pra, a jemi në gjendje shumë më të keqe se vendet e tjera, të cilat ka ca vite që e kanë fituar liberalizimin. Izolimi shkakton shumë probleme.
Ambasadori Delawie: I kam disa reagime lidhur me këtë. Së pari, sa i përket izolimit të Kosovës. Mendoj se gjërat po përmirësohen. Kosova e ka nënshkruar Marrëveshjen e Stabilizim-Asociimit me BE-në në tetor dhe kjo gjë ka kaluar paksa pa u vërejtur nga shtypi, por mendoj se është tepër me rëndësi. Është hapi i parë në procesin – dhe kam njohuri rreth kësaj sepse kam qenë në Kroaci kur Kroacia ka kaluar nëpër procesin e njëjtë – dhe është hapi i parë dhe më i rëndësishmi në rrugëtimin drejt integrimin në Bashkimin Evropian. E nëse shikojmë drejt verës së 2016-ës dhe Lojërave Olimpike në Rio, sportistët kosovarë do ta përfaqësojnë Kosovën në Lojërat Olimpike. Pra, ka përparim.
Sa i përket liberalizimit të vizave, pa thënë diçka që i përket Bashkimit Evropian dhe misionit të tij këtu, unë kam vërejtur disa pika pozitive në raportin që doli para ca ditëve. Pikë së pari, aty thuhet se ky do të jetë raporti i fundit, gjë që është pozitive. Së dyti, në raport thuhet se janë tetë detyra specifike që Kosova duhet t’i përmbushë dhe po ashtu, u tha që Kosova mund t’i përmbushë ato relativisht shpejt. Komisioneri Avramopolous është i gatshëm që të vijë në fillim të vitit për të parë statusin e atyre tetë detyrave të mbetura. Pra, mendoj se ishte raport relativisht pozitiv dhe tash Kosovës i mbetet t’i përmbushë ato tetë masa, disa prej të cilave janë mjaft të drejtpërdrejta dhe t’i zbatojë ato sa më shpejt që është e mundur dhe kjo do të ndihmojë në arritjen e përparimit drejt liberalizimit të vizave.
Zëri: Çështja e fundit ka të bëjë me radikalizimin. Thjesht, dera e vetme që mbetet e hapur për ne është Turqia. Zyrtarisht janë 300 kosovarë në ISIS dhe ky numër është i njëjtë prej fillimit, por Kosova ka numrin më të madh të individëve në ISIS nga shtetet e Ballkanit. Kur flas me disa ndërkombëtarë që kanë qenë këtu menjëherë pas luftës, ata po e shohin ndryshimin në rritjen e radikalizimit. Në fillim kemi menduar se ka të bëjë me çështjet ekonomike, por tash po e shohim se ata që po i bashkohen ISIS-it nuk janë të varfër. Mund të themi se e tërë bota po përballet me këtë, por në Ballkan, Kosova është në gjendje shumë më të keqe.
Ambasadori Delawie: Të jem i sinqertë, shumëçka që di rreth kësaj çështjeje vjen nga raportet tuaja dhe ndoshta duhet t’ju pyes juve rreth arsyeve. Mendoj se është shumë interesante që disa prej rasteve më të fundit të radikalëve janë njerëz të klasës së mesme e jo për shkak të papunësisë. Mendoj se është me rëndësi ta kuptojmë se Kosova nuk është e vetmja që ballafaqohet me këtë problem. I pamë sulmet në Paris para një muaji, kemi të radikalizuar në SHBA që udhëtojnë për në Lindjen e Mesme dhe rruga prej Amerikës është shumë më e gjatë se sa nga Kosova. Po ashtu, mendoj se deri para disa viteve nuk e kemi kuptuar përmasën e problemit dhe deri në një masë ende po përsiatemi me atë se si të merremi me këtë problem.
Kosova ka ndërmarrë disa masa të rëndësishme, p.sh. në fillim të këtij viti ka miratuar ligjin që ndëshkon pjesëmarrjen në konflikte të huaja. Në pranverë, zyrtarët kosovarë kanë marrë pjesë në samitin rajonal në Shqipëri, kurse në shtator kanë marrë pjesë në samitin e Presidentit Obama gjatë kohës së mbajtjes së Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara në Nju Jork. Gjithashtu, ka arrestime, p.sh. disa veta janë arrestuar afër Liqenit të Badovcit. Është problem i rëndë, por mendoj se është problem me të cilin përballen të gjitha shtetet e Ballkanit, si dhe të gjitha shtetet evropiane, si dhe shumica e vendeve të botës, përfshirë edhe ne në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Duhet të merreni me të nga aspekti i zbatimit të ligjit, por pikë së pari duhet të parandalohet radikalizimi në pikënisje. Sinqerisht, nuk kam ndonjë përgjigje më të mirë rreth kësaj. Po punojmë rreth kësaj dhe është njëra nga temat për të cilën po punojmë me USAID-in dhe me Sektorin e Marrëdhënieve me Publikun në ambasadë, si dhe po përpiqemi t’i mbështesim ata që punojnë në çështjet kundër ekstremizmit të dhunshëm. Jemi të hapur ndaj sygjerimeve për çfarëdo mase specifike, të cilën do të mund ta mbështesnim sepse është çështje madhore dhe është çështje me rëndësi për ne. Gjithashtu, është me rëndësi që të punojmë edhe në aspektin rajonal për t’i zbuluar rrjetet që i kalojnë kufijt lehtësisht, por edhe për t’i mësuar përvojat pozitive dhe negative që qeveritë tjera në Ballkan i kanë pasur.
Zëri: Ju faleminderit shumë për kohën tuaj.
Ambasadori Delawie: Jeni të mirëseardhur.
