Fjala e ambasadorit Kosnett gjatë përkujtimit të përvjetorit të 20-të të masakrës në Mejë, 27 prill 2019
z. President, z. Kryetar i Kuvendit, z. Kryeministër, zonja dhe zotërinj. Kam nderin që jam sot këtu, duke përfaqësuar popullin amerikan, për ti nderuar të gjithë ata që e humbën jetën këtu.
Realiteti i krimeve të kryera në Mejë është aq i tmerrshëm sa që e kam të vështirë ta di çka mund të them që mund të ketë rëndësi. I kujtoj fjalët e presidentit Abraham Linkoln në letrën që ia kishte dërguar një nëne që kishte humbur pesë djem: „E kuptoj sa të dobëta dhe të padobishme mund të jenë fjalët e mia, me të cilat do të përpiqesha t’ua tërhiqja vëmendjen nga pikëllimi prej një humbjeje aq dërrmuese“.
Megjithatë, më lejoni të reflektoj çka nënkupton sakrifica juaj për Shtetet e Bashkuara të Amerikës, si dhe ti shpreh disa mendime se si të gjithë përpiqemi ta ndërtojmë të ardhmen më të mirë duke u përballur sy më sy me të kaluarën.
Së pari, të mos lejojmë askënd të harrojë apo mohojë arsyen pse Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe aleatët tanë dolën në mbrojtje të popullit të Kosovës.
Shtetet e Bashkuara të Amerikës morën pjesë në përdorimin e domosdoshëm dhe legjitim të forcës nga ana e NATO-s si mjeti i fundit për ti dhënë fund fushatës së spastrimit etnik të regjimit të Millosheviqit, pas dështimit të përpjekjeve të vazhdueshme diplomatike për zgjidhje paqësore.
Shtetet e Bashkuara të Amerikës vepruan në mbështetje të civilëve të pambrojtur. Vepruam në emër të paqes, lirisë dhe stabilitetit për rajonin. Këto qëllime i pasqyrojnë thellësisht vlerat amerikane. Ne besojmë se të gjithë njerëzit, pa marrë parasysh përkatësinë etnike apo fetare, e meritojnë për të jetuar me dinjitet në liri dhe siguri.
E dimë se ka njerëz që do të mohonin realitetin e dokumentuar mirë të mizorive të kryera në Mejë dhe vendet tjera në Kosovë. Mohimi i këtyre ngjarjeve përdhos kujtimin e të vdekurve, ua rihap plagët të gjallëve dhe e kthen rajonin prapa në përpjekjet për të ndërtuar shtete demokratike në paqe me njëri-tjetrin. Pranimi i krimeve kundër njerëzimit të kryera këtu dhe në pjesë të tjera të këtij vendi është jetik për të siguruar që ato të mos përsëriten kurrë më.
E dyta, askush të mos dyshojë sa e thellë apo e qëndrueshme është miqësia mes Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Kosovës.
Mbështetja e Amerikës ndaj qëllimit për paqe, drejtësi dhe mbarësi për Kosovën – dhe fqinjët e Kosovës – mbetet e qëndrueshme. Përkushtimi i Amerikës për të ardhmen e Kosovës paraqet një trashëgimi të thellë për ata që vdiqën që Kosova të jetë e lirë.
E kjo më sjell te pika e tretë: rëndësia për tu përballur me të kaluarën për ta trasuar rrugën kah e ardhmja më e mirë. Amerika është krenare me trashëgiminë e të arriturave të vendit tonë gjatë më shumë se dy shekujve të pavarësisë. Por, edhe historia jonë i ka kapitujt e saj të errët, përfshirë padrejtësitë ndaj amerikanëve indigjenë dhe shtypjen e afrikano-amerikanëve.
Përgjatë viteve, amerikanët janë përmirësuar në përpjekjet për të pranuar dhe mësuar nga e tërë historia jonë – e mirë dhe e keqe – duke e korrigjuar cilësinë e teksteve shkollore dhe muzeve tanë dhe duke u bërë më të hapur në diskursin tonë politik. Sepse siç ka thënë aktivistja për të drejtat civile, Ajda Uells, para më shumë se një shekulli: „Mënyra më e mirë për ti ndrequr të këqijat është duke ndriçuar të vërtetën mbi to“.
Trauma e të kaluarës së Kosovës prek çdo cep të këtij vendi – nga veriu në jug – dhe shtrihet përtej kufijve të saj. E kam parë të njëjtën dhimbje që e shoh sot këtu edhe në fytyrat e familjeve të personave të pagjetur dhe në ato të të mbijetuarve të dhunës gjatë luftës nga shumë rajone e komunitete.
Prandaj, për hir të gjeneratave që vijnë pas, e nxis popullin e Kosovës dhe fqinjët tuaj të pranoni dhe të diskutoni drejtpërdrejt për çastet e errëta të historisë suaj të përbashkët.
Për disa, kjo do të thotë pranim të realitetit të fushatës së spastrimit etnik të sponsorizuar nga regjimi i Milosheviqit, që rezultoi me vrasjen dhe zhdukjen e mijërave dhe për tu siguruar që përgjegjësit të japin llogari të plotë.
Për popullin e Kosovës, duhet të nënkuptojë që ju dhe demokracia juaj ti përmbahet një parimi më të lartë dhe të sigurojë llogaridhënie për të gjithë ata individë që kanë kryer krime gjatë dhe pas luftës, përkundër realitetit të hidhur se shumë fajtorë tjetërkund i janë shmangur drejtësisë deri tash.
E për Kosovën dhe Serbinë duhet të nënkuptojë përkushtim të përtërirë për ti gjetur dhe kthyer trupat e të pagjeturve duke punuar në mirëbesim me bashkësinë ndërkombëtare për të bërë publike dhe për të vepruar në bazë të gjitha informatave në dispozicion.
Fjalët e fundit do t’ua drejtoj të mbijetuarve – juve që jeni mbledhur sot këtu dhe të gjithë të mbijetuarve të krimeve që i kujtojmë sot.
Zonja dhe zotërinj, përgjegjësia për ta çuar Kosovën përpara drejt të ardhmes më të mirë nuk mund të bjerë vetëm mbi udhëheqësit politikë. Barra për të bie edhe mbi ju, si qytetarë të lirë në demokraci dhe si të mbijetuar që e dini çka do të thotë të përjetosh dhunën për shkak të përkatësisë etnike, fetare apo për shkak të gjuhës.
Përderisa i kujtoni krimet kundër familjeve dhe komunitetit tuaj, me respektin më të thellë ju lus që po ashtu të ngrini zërin në emër të atyre nga komunitetet e tjera që i kanë humbur të dashurit.
Ju ftoj t’ua shtrini dorën atyre që e ndajnë dhimbjen dhe pikëllimin tuaj, pa marrë parasysh komunitetin, gjuhën, fenë e tyre. Ju nxis të takoheni me njëri-tjetrin dhe të gjeni gjuhë të përbashkët.
Sepse jeni ju, të mbijetuarit, që keni autoritetin moral për të folur për një Kosovë njëmend përfshirëse, ku të gjithë qytetarët ndjehen në shtëpi dhe të lirë për të jetuar, punuar dhe për tu lutur së bashku në paqe me fqinjët e tyre.
Jeni ju, të mbijetuarit, që keni forcën për ta ndërtuar vendin në përputhje me fjalët e vetë Deklaratës së Pavarësisë së Kosovës: „Të zotuar për tu përballur me trashëgiminë e dhimbshme të të kaluarës së afërt në frymën e pajtimit dhe faljes. Të përkushtuar për të mbrojtur, promovuar dhe respektuar shumëllojshmërinë e popullit tonë”.
Duke punuar për këtë vizion, ju e vazhdoni punën që NATO-ja e ka filluar 20 vjet më parë.
Më lejoni ta përmbylli me fjalët e poetes amerikane, Maja Anxhellu: „Historia, pavarësisht dhimbjes dërrmuese, nuk mund të zhbëhet. Por, nëse përballet me guxim, nuk ka nevojë të përjetohet sërish“.
